Zbliża się jesień i nie ma na to rady.
Dni już stają coraz krótsze. Prawda? W naszym klimacie prawie pół roku szybko robi się ciemno. A w związku z tym – używamy dużo światła. Dużo czasu spędzamy przy sztucznym oświetleniu.
Dlatego też dzisiejszy wpis chciałam przeznaczyć na omówienie tematów związanych z doborem oświetlenia, aby czas w domu był spędzany miło, komfortowo i … bezpiecznie nie tylko dla oczu :-).
Omówię cztery zagadnienia:
- jak stosować światło we wnętrzach
- jak dobrać ilość światła
- barwa światła
- trochę o współczynniku oddawania barw
JAK STOSOWAĆ ŚWIATŁO WE WNĘTRZACH
Światło wykorzystywane jest we wnętrzach na trzy sposoby:
1.światło ogólne – które ma za zadanie oświetlić dużą przestrzeń światłem rozproszonym, równomiernym. Do tego służą przede wszystkim lampy sufitowe (plafony, lampy wiszące, szynoprzewody, halogeny, ect.)
2. światło zadaniowe – oświetla miejsca przeznaczone do pracy, czyli np. blat kuchni, blat stołu. Ale także lampy podłogowe, które służą np. do czytania.
3. światło dekoracyjne, czyli uzupełniające. Ma dodawać klimatu. Najczęściej są to kinkiety lub lampy stojące na komodach.
Do każdej z tych funkcji można dobrać inny rodzaj światła. Inny pod względem ilości światła, czyli lumenów. Inny pod względem barwy światła (zwanej także temperaturą barwową). A także inny pod względem współczynnika oddawania barw Ra (CRI).
JAK DOBRAĆ ILOŚĆ ŚWIATŁA
Do oznaczania ilości światła służą TYLKO lumeny.
Kiedyś do tego celu używano WATÓW, ale one oznaczają jedynie ilość zużytej energii. To lumeny dokładnie pokazuję, ile światła emituje dane źródło światła. Porównanie obu tych parametrów jest trudne i nie można jednoznacznie określić, że np. żarówka 60 WATT da nam 500-700 LUMENÓW.
Dlaczego to jest trudne?
Ponieważ jako źródła światła używane są: żarówki, lampy halogenowe, świetlówki kompaktowe czy żarówki LED. Każde z tych źródeł przy użyciu tej samej ilości energii wytworzy inną ilość światła.
Jak to widać w tabelce poniżej ( źródło: internet)
Jak widać, np. 500 – 700 lumenów da nam żarówka 60 Watt lub halogen 50 Watt, lub świetlówka 11 Watt oraz żarówka LED 5-7 Watt.
Stąd tak trudno opierać się na Watach, kiedy chcemy wybrać konkretne źródło światła.
Zostaniemy zatem przy lumenach i pokażę Ci
wzór, dzięki któremu łatwo określisz, ile potrzebujesz światła (lumenów) do każdego pomieszczenia.
Otóż przyjmuje się, że na każdy 1 mkw pokoju/kuchni/łazienki potrzeba od 200 – do 400 lm (lumenów).
Jeśli pokój ma np. 15 mkw to:
15 mkw x 200-400 = 3000-6000 lumenów.
Dzięki temu będziesz wiedziała/wiedział, ile potrzeba żarówek, a tym samym lamp.
Pamiętaj, że im pokój wyższy i ciemniejszy tym więcej lumenów na 1 mkw.
BARWA ŚWIATŁA
Zwana także temperaturą barwową, ale nie ma ona nic wspólnego z ciepłem, jakie może wydzielać żarówka. Jednostką jest Kelwin (K).
Im więcej Kelwinów posiada światło, tym jest ono chłodniejsze i bardziej zbliżone do białego.
Dla porównania – światło słoneczne ma 5500 – 7000K. I jest to barwa chłodna.
Przykładowe wartości barwy światła:
2000 K – ciepła temperatura, przypominająca blask świecy
2700 K – zwykła, tradycyjna żarówka
3000 K – wartość zbliżona do światła żarówki halogenowej
4000 K – neutralne, białe światło
6500 K – bardzo zimna barwa światła
Jak zatem optymalnie dobrać barwę światła?
Zapamiętaj, że ciepłe światło sprzyja relaksowi.
Natomiast światło białe – pobudza do pracy. Im więcej światła niebieskiego dociera do oka, tym mniej produkujemy melantoniny (hormon, który pomaga w zasypianiu) i jesteśmy gotowi do działania.
Dlatego najlepszą barwą do takich pomieszczeniach jak salon, sypialnia będzie ciepła barwa 2700 K – 3000K.
Natomiast w łazience czy w kuchni lepiej sprawdzi się barwa 3000K – 4000K. Chłodniejsza.
Chociaż ja osobiście nie lubię barwy 4000K i unikam jej jak mogę 🙃. Już nie mówiąc o wyższych parametrach.
I jeszcze na koniec – warto ilość Kelwinów dopasować także do wystroju wnętrza. W nowoczesnych, minimalistycznych wnętrzach zdecydowanie lepiej sprawdzi się światło w kierunku białego, chłodnego. Natomiast cieplejsze światło będzie lepsze do wnętrz klasycznych lub z dużą ilością elementów drewnianych.
WSPÓŁCZYNNIK ODDAWANIA BARW
Projektując wnętrza i rozmawiając z Inwestorami, widzę, że temat lumenów czy barwy światła najczęściej nie jest im obcy.
Inaczej jest ze współczynnikiem oddawania barw. A to bardzo ważny parametr.
W tradycyjnych żarówkach nie był on podawany, ponieważ światło tradycyjnej żarówki jest bardzo zbliżone do światła naturalnego, czyli do CRI 100 (to optymalna wartość współczynnika oddawania barw).
Niestety zostały one zastąpione żarówkami energooszczędnymi lub źródłami LED i wówczas okazało się, że w każdym świetle przedmioty wyglądają inaczej. Zaczęto badać to zjawisko.
Światło słońca, czyli światło naturalne stało się oczywiście wzorcem i ma 100 CRI (CRI to parametr współczynnika oddawania barw Ra, na opakowaniach można zatem spotkać zarówno opis „CRI” jak również „RA” ).
Ustalono, że optymalny współczynnik oddawania barw ma źródło światła dla wartości 80 – 100 CRI.
Poniżej 80 CRI zmiany kolorów są już duże.
Stąd np. rozbieżności w kolorze np. swetrów, sukienek, tkanin na meblach tapicerowanych, czy kolorów drewna. W sklepie, przy witrynie okiennej prezentują się dobrze. W świetle sztucznym o małym współczynniku CRI kolor jest zgaszony, wypłowiały, płaski. Jak to widać na kolorach jabłek poniżej. Im niższe CRI tym gorszy kolor.
Warto zatem zwracać na opisy na opakowaniach i wybierać lampy o CRI/Ra wyższym niż 80.
Gdy na opakowaniu CRI jest poniżej 80, lub nie ma w ogóle opisanego współczynnika, to znaczy, że źródło jest słabej jakości.
Odradzam kupowanie! Źródło światła jest tanie i szkodliwe dla oczu!
PODSUMOWANIE
Zanim więc wybierzesz się na zakupy źródeł światła do konkretnej lampy, ustal:
- jaką funkcję będzie pełniła lampa: do oświetlenia ogólnego, zadaniowego czy dekoracyjnego
- ile powinna mieć lumenów ( wylicz ze wzoru)
- jaką barwę świtała ( polecam między 2700-3000 K)
- i współczynnik oddawania barw powyżej 80 CRI ( Ra)
